Jeleniogórskie czasopisma po 1945 roku
Na terenie Kotliny Jeleniogórskiej od ponad 200 lat wydawane były czasopisma lokalne. Przed 1945 rokiem ukazywały się: „Beobachter im Riesen – und Isergebirge”, „Das Bote aus dem Reisengebirge”, Hirschberger Tageblatt”, „Neue Schlesische Gebirgsblätter”, „Die Post aus dem Reisengebirge”, „Schlesische Gebürgsblätter”, „Wanderer im Reisengebirge”.
Także po zakończeniu drugiej wojny światowej nowi mieszkańcy tej ziemi mieli duże ambicje wydawnicze. Już w sierpniu 1945 roku przy okazji I Przemysłowego Zjazdu Ziem Zachodnich wydano dwudziestostronicowy „Głos Pogranicza”. Miało to być w założeniu czasopismo, ale z rożnych względów skończyło się na jednym numerze. Istniały już bowiem czasopisma dla całego regionu, a w tamtych czasach wszystko musiało być scentralizowane i nie było miejsca na prasę lokalną.
Środowisko kulturotwórcze Jeleniej Góry nie dawało za wygraną i już w marcu 1946 roku, z inicjatywy S. Kuczyńskiego Śląska Spółdzielnia Pracy zaczęła wydawać ilustrowany miesięcznik „Śląsk”. Było to pierwsze tego typu wydawnictwo na Dolnym Śląsku. Niestety ludzie zaangażowani w jego przygotowanie z czasem wyjechali do Wrocławia. I tam w październiku 1948 roku, z okazji Wystawy Ziem Odzyskanych tak ukazał się jego ostatni numer.
Okres stalinizmu nie sprzyjał powstawaniu i wydawaniu lokalnych czasopism. Wyjątkiem w Jeleniej Górze była ukazująca się nieregularnie gazeta zakładowa Zakładów Celulozy i Włókien Sztucznych pt. „Wspólny cel”. Redagowali ją i przygotowywali od 1953 roku Stanisław Kozar i Zbigniew Adamski. Czasopismo przetrwało lata i ukazywało się praktycznie do końca istnienia zakładu, tj. do 1989 roku. Dwa lata później, w 1955 roku, próbowano w Jeleniej Górze wydawać dwutygodnik „Głos Jeleniogórski”. Ukazały się niestety tylko dwa jego numery.
Wszystkie powyższe próby wydawania lokalnych czasopism wyprzedzały o parę lat okres, tzw. „odwilży” po 1956 roku i w swoich czasach nie miały dobrego klimatu. Dopiero po zmianach politycznych z inicjatywy A. Leśniewskiego z Sobieszowa 3 kwietnia 1958 roku ukazał się pierwszy numer „Nowin” jako organu Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich. Do 1962 roku jej wydawcą było Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, a od października wydawanie czasopisma przejęło Wrocławskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa” jako „Nowiny Jeleniogórskie”. Kolejnymi redaktorami byli A. Leśniewski, W. Niedźwiecki i S. Pelczar. Tygodnik ukazuję się do dzisiaj, jako jedyne czasopismo całego regionu (gazeta) w formie drukowanej.
Z „Nowinami Jeleniogórskimi” związani byli także Zbisław Michniewicz i Stanisław Bernatt, którzy byli wśród pomysłodawców utworzenia rocznika, pt. „Rocznik jeleniogórski”, który ukazuje się do dzisiaj od 1963 roku. Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry miało dużo problemów w wydawaniu czasopisma. Rocznikowi groził nawet upadek, pod koniec lat 80. XX wieku. Zostało szczęśliwie uratowane przez grupę nowych działaczy Towarzystwa na początku lat 90. XX wieku: Andrzeja Paczosa, Stanisława Firszta i Ivo Łaborewicza, Ten ostatni do dzisiaj jest jego redaktorem. Dotychczas ukazało się ponad 50 tomów „Rocznika Jeleniogórskiego”, który ma ambicje naukowe.
Od 1976 roku przy Spółdzielczym Domu Kultury „Kwadrat” zaczął ukazywać się „Karkonoski Informator Kulturalny i Turystyki” noszący później tytuł „Informator Kultury Województwa Jeleniogórskiego”, a następnie „Karkonosze”, którego wydawcą był Wojewódzki Dom Kultury. Po likwidacji województwa jeleniogórskiego los wydawnictwa stanął pod znakiem zapytania. Regionalne Centrum Kultury powstałe na bazie Wojewódzkiego Domu Kultury nie podjęło wysiłku kontynuacji wydawania czasopisma. Czasopismo przestało ukazywać się w 2000 roku, a w 2004 roku zostało wznowione przez „Typoscript” Andrzej Ploch, wspomagane od 2006 roku przez Związek Gmin Karkonoskich. Od 2014 roku ostatecznie wydawcą „Karkonoszy” stał się Karkonoski Park Narodowy”, a pod redakcją Janusza Korzenia poziom kwartalnika wzrósł niepomiernie.
Na kanwie walki o utrzymanie „Rocznika Jeleniogórskiego” w 1997 roku zaczęto wydawać dwa dodatkowe czasopisma w Jeleniej Górze. Jedno z nich zainicjowane przez Andrzeja Paczosa, Bożenę Gramsz i Czesława Narkiewicza rozpoczęło przygotowywać Muzeum Przyrodnicze w Jeleniej Górze. Jest to czasopismo naukowe, rocznik który początkowo nosił tytuł „Przyroda Sudetów Zachodnich” a obecnie ukazuje się jako „Przyroda Sudetów”. Należy do najlepszych czasopism przyrodniczych w Polsce.
Drugim czasopismem zainicjowanym przez Stanisława Firszta był kwartalnik, pt.: „Skarbiec Ducha Gór”, wydawany przez Muzeum Okręgowe w Jeleniej Górze (obecnie Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze). Kres czasopismu zadały zmiany personalne w kierownictwie Muzeum w 2008 roku. Rok później Muzeum Przyrodnicze w Jeleniej Górze, z inicjatywy S.Firszta, starało się uruchomić wydawanie własnego kwartalnika „Ogród Ducha Gór”. Niestety z braku zaangażowania się pracowników muzeum czasopismo po dwóch numerach w 2009 roku i pojedynczym z 2013 i 2014 roku, przestało się ukazywać.
W 2000 roku zaczęło się ukazywać pismo „Tu i teraz” wydawane przez PMP Poland w Jeleniej Górze-Cieplicach. Redakcja cały czas dbała o jego wysoki poziom edytorski. Jego ostatnie numery wydrukowano w latach 2017-2018. Duży wpływ na ten stan rzeczy miały zmiany własnościowe zachodzące w tym zakładzie.
Od 2008 do 2010 roku, z inicjatywy Prezydenta Marka Obrębalskiego, Miasto Jelenia Góra wydawało miesięcznik „Biuletyn Jeleniogórski”, ale po kolejnych wyborach i zmianie władz, tego zaprzestano.
Od 2015 roku, z inicjatywy Regionalnej Pracowni Krajoznawczej Karkonoszy przy Związku Gmin Karkonoskich w Bukowcu, rozpoczęto wydawanie „Zeszytów Historycznych” pod redakcją Krzysztofa Tęczy. W zamyśle miał to być kwartalnik, chociaż z różnych względów bywało różnie. W 2017 roku „Zeszyty” zostały nagrodzone II miejscem na 25 Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej w Poznaniu. Czasopismo ukazuje się do dzisiaj i miejmy nadzieję, że przetrwa przez kolejne lata.
W Jeleniej Górze były także inne czasopisma. Niektóre z nich miały charakter jednodniówek, dwa ukazywały się nieregularnie lub wydano tylko ich parę numerów. Dłużej na rynku przetrwały: „Rynek Jeleniogórski” ukazujący się w latach 1990-1996; „Jeleniogórski Kurier Prowincjonalny” drukowany w latach 1994-1997; „ Kurenda” Jeleniogórski Informator Oświatowy ukazujący się od 1986 roku, który zaniknął pod koniec lat 90. XX wieku, a także „Kolekcjoner”, który właśnie ponownie pojawia się na rynku.
W latach 2006-2019 mieszkańcy Jeleniej Góry mogli czytać także w formie drukowanej „Jelonkę.com”, która od początku do dzisiaj wydawana jest w wersji elektronicznej.
