Hauptmann i Hanusia

Najwybitniejszym pisarzem dolnośląskim był urodzony w Szczawnie Zdroju w 1862 roku Gerhart Hauptmann, który wraz z bratem Carlem pod koniec XIX wieku zamieszkał w Szklarskiej Porębie . Ten wybitny przedstawiciel naturalizmu, twórca niemieckiego dramatu naturalistycznego stworzył w tym czasie najbardziej znane swoje dzieła „Tkacze” (1891), „Bobrowe futro” (1893), „Wniebowstąpienie Hanusi” (1893) i „Woźnica Henschel” (1898).

Akcja „Wniebowstąpienia Hanusi” (inaczej „Wniebowstąpienie Haneczki”) rozgrywa się w przytułku. Hauptmann przedstawił w tym utworze naturalistyczne obrazy nędzy, ludzkiego upodlenia, pijaństwa i zakłamania. Na tle przygnębiającego krajobrazu, klimatu beznadziejnego egzystowania bez perspektyw pojawiają się w nim jaśniejsze wątki współczucia i ludzkiej szlachetności.

Dla konfrontacji ze złą stroną świata, pojawiają się w tym dramacie wątki współczucia i ludzkiej szlachetności a także postać Haneczki (Hanusi) przedstawiona jako ideał nieskazitelnego piękna. Była to secesyjna estetyzacja dziecięcego ciała i śpiewu. Dziewczyna niezwykłej urody śpiewała pieśni nawiązujące do chorałów protestanckich. Hauptmann przedstawił w tym dramacie wizję królestwa niebieskiego, co podkreślały chóralne śpiewy aniołów.

Autorem muzyki do tego utworu był Max Marschalk (z pochodzenia łużyczanin - Maks Marszałek) brat Margarete Marschalk, którą podczas premiery dzieła wystawionego w 1893 roku w Berlinie, poznał 31.letni Gerhart Hauptmann. To dla niej zostawił później żonę i dla niej zbudował ich ukochany dom Wisenstein (Łąkowy Kamień) w Jagniątkowie (Agnetendorf), w którym oboje zamieszkali od 1901 roku.

Cztery lata po pierwszym wystawieniu „Wniebowstąpienia Hanusi”, w roku 1897 w Lipnie na ziemi dobrzyńskiej, z ojca Słowaka i matki Polki, przyszła na świat Apolonia Chałupiec. Jej ojciec w 1902 został wywieziony na Sybir, a matka po tym wydarzeniu zabrała ją do Warszawy gdzie prowadziła sklep.

Mała Apolonia miała od początku wielkie zdolności wokalne i taneczne, dlatego została wysłana na lekcje tańca i gry aktorskiej. Będąc w szkole aktorskiej w 1908 roku zagrała pierwszy raz w prawdziwym teatrze. Aktorsko zadebiutowała w 1912 roku, rolą Klary w „Ślubach panieńskich” Aleksandra Fredry w Teatrze Małym w Warszawie (w tym czasie Gerhart Hauptmann otrzymał literacką nagrodę Nobla).

Prawdziwą karierę aktorską rozpoczęła 1 października 1913 roku (od tego czasu minęło niedawno 105 lat), rolą Haneczki w sztuce wg dramatu Gerharta Hauptmanna „Wniebowstąpienie Haneczki” ( „Hanneles Himmelfahrt”) wystawionej w warszawskim Teatrze Małym, 20 lat po berlińskiej premierze sztuki.
Odgrywając rolę Hanusi, Apolonia wykorzystała swój dziewczęcy wdzięk (miała wtedy 16 lat), a także nieprzeciętne zdolności taneczne i wokalne. Po latach sama pisała o tym tak : „ Był to mój pierwszy występ sceniczny w utworze Gerharta Hauptmanna pt. „Wniebowstąpienie Haneczki” w Teatrze Małym w Warszawie”.
Mało brakowało, aby kariera młodej Apolonii zakończyła się rok później, bowiem dziewczyna zachorowała na gruźlicę płuc tuż przed wybuchem I wojny światowej. Udało się jej szybko ją przezwyciężyć dzięki doskonałej opiece w Sanatorium, w Zakopanem.
W 1914 roku zaproponowano jej pracę w wytwórni filmowej „Sphinx”, w której zrealizowała swój pierwszy film. Przyjęła wówczas pseudonim Pola Negri. Było to ciekawe zestawienie : „Pola” od Polki i „Negri” - od swojej ulubionej włoskiej poetki Ady Negri.

Gerhart Hauptmann w latach 20. i 30. XX wieku był już uznanym wybitnym twórcą. Miał sławę i pieniądze. Szczęśliwie przetrwał wojnę. Zmarł we własnym domu w Jagniątkowie (wówczas Agnieszkowie) w 1946 roku.

Apolonia Chałupiec (Pola Negri) zaraz po I wojnie światowej rozpoczęła wspaniałą karierę aktorki filmowej w Niemczech, a następnie w USA w Hollywood. Pola Negri znała doskonale pięć języków. Grała w niemych filmach. Poznała wielu aktorów, a z niektórymi z nich była w bardzo bliskich kontaktach, np. z Charlie Chaplinem, Rudolfem Valentino (była jego żoną) czy Margaret West. W latach 30. XX wieku wróciła do Niemiec. Jej fanem był początkowo nawet Adolf Hitler, ale przypomniano jej rolę Żydówki w jednym z wcześniejszych filmów i to przekreśliło uwielbienie wodza do niej. Tuż przed wybuchem II wojny światowej wróciła do USA. Zmarła w 1987 roku w San Antonio.

Postać Hannele (Haneczki, Hanusi) połączyła dwa wielkie nazwiska, jej twórcy niemieckiego (śląskiego) noblisty Gerharta Hauptmanna i odtwórczyni tej postaci wielkiej gwiazdy filmowej Hollywood rodem z polskiej ziemi, Poli Negri (Apoloni Chałupiec).