400–lecie ślubu Hansa Schaffgotscha z Barbarą

Dokładnie 400. lat temu ród Schaffgotschów poprzez ślub Hansa Ulryka Schaffgotscha z Barbarą Agnieszką - księżniczką z rodu Piastów umocnił znacząco swoją pozycję na Śląsku należącym wówczas do Królestwa Czeskiego wchodzącego w skład Cesarstwa Habsburgów.

Wszystko zaczęło się latem 1617 roku kiedy 22-letni Hans Ulryk Schaffgotsch, pan na zamkach Chojnik i Gryf, właściciel Kowar, Żmigrodu, Prusic itd., wolny pan stanowy Żmigrodu urządził na zamku Gryf duży turniej rycerski uświetniony występami muzycznymi i teatralnymi. Na to widowisko i jednocześnie wspaniałą zabawę zaproszono wielu gości, m.in. kuzynów i kuzynki z rodu Schaffgotschów, a także znajomych i przyjaciół z innych śląskich rodów oraz rodzinę z rodu Hohenzollernów i ostatnich przedstawicieli książęcego rodu Piastów: Jana Christiana z żoną Dorotą Sybillą, Jerzego Rudolfa i ich rodzoną siostrę 24 letnią Barbarę Agnieszkę.

Kilkudniowy turniej, któremu towarzyszyły uczty i tańce, dały możliwość bliższego poznania się uczestników tego wydarzenia towarzyskiego. I właśnie wtedy Hans Ulryk Schaffgotsch zwrócił uwagę na ładną i atrakcyjną księżniczkę piastowską, córkę księcia brzeskiego Joachima Fryderyka, wnuczkę księcia brzeskiego Jerzego II i Barbary Hohenzollern (córka elektora brandenburskiego Joachima II Hektora).

Barbara Agnieszka (imię odziedziczyła po babce) była doskonałą partią. Oba rody Piastów i Schaffgotschów miały już dość ścisłe powiązania rodzinne z Hohenzollernami, a związki dynastyczne znacznie wzmacniały wszystkie te rody. Piastowie, Schaffgotschowie i Hohenzollernowie od 1 poł XVI wieku przeszli na protestantyzm, z tym, że Hohenzollernowie związali się z kalwinizmem, a za ich przykładem w 1614 roku zrobili to Piastowie. Nie wykluczało to związków małżeńskich między nimi i luteranami. Hans Ulryk Schaffgotsch rozpoczął starania o rękę dwa lata starszej wybranki ze znakomitego rodu Piastów. Wzmocniłoby to pozycję rosnącego w siłę rodu Schaffgotschów i pozwoliłoby mu nawiązać do najstarszych dziejów Śląska. Ród Piastów był bardzo ważny dla Schaffgotschów, którzy w XIII i XIV wieku służyli mu i to właśnie jemu zawdzięczali swoją pozycję, a teraz stawaliby się ich powinowatymi.

Z pewnością młodzi Barbara i Hans (Jan) spotykali się przy okazji balów, świąt i okazjonalnych uroczystości. Trwało to dwa lata. Kontakty te zintensyfikowały się na wiosnę 1618 roku - w czasie, gdy wybuchło powstanie anty habsburskie, co dało początek wojnie trzydziestoletniej. W lecie tegoż roku stany śląskie udzieliły poparcia powstańcom. Zrobili to też Piastowie i Schaffgotschowie. Snuto wielkie plany polityczne, w tym oderwanie Śląska od Cesarstwa, a być może w przyszłości od Królestwa Czeskiego i zbliżenie się do Rzeczpospolitej. Być może wypadki te miały jakiś wpływ na przyspieszenie połączenia rodów Piastów i Schaffgotschów.

Już 18 października 1620 roku w kancelarii książęcej na zamku w Legnicy podpisana została umowa małżeńska Barbary Agnieszki z Hansem Ulrykiem Schaffgotschem. Przez dwa tygodnie trwały przygotowania do ślubu, szykowano uroczystość i zapraszano gości. Ślub odbył się na zamku w Legnicy 31 października 1620 roku. Panna młoda Barbara Agnieszka, księżniczka brzesko-legnicka z rodu Piastów miała wówczas 27 lat. Jej rodzice niestety już nie żyli. Hans Ulryk Schaffgotsch, jej wybranek, miał wówczas 25 lat i jego rodzice również nie żyli.

Ze strony Barbary Agnieszki w zaślubinach udział wzięli: 29 letni jej starszy brat Jan Christian książę Brzegu z małżonką 30-letnią Dorotą Sybillą z d. Hohenzollern i ich dzieci: 9 letni Jerzy III, 4 letni Ludwik IV, 3 letni Rudolf, 2 letni Christian i półroczna Sybilla Małgorzata (małżeństwo to miało łącznie 13 dzieci, a Jan Christian z drugą żoną miał później jeszcze 7 dzieci); oraz 25-letni młodszy ukochany brat Barbary Agnieszki, książę legnicki Jerzy Rudolf, bibliofil, kolekcjoner i poeta. Znaczącymi gośćmi ze strony pana młodego byli: jego 26 letnia siostra Magdalena z mężem Zygfrydem baronem von Kiettliz, 33 letni kuzyn Gotard z Płakowic, 23 letni kuzyn Wolf II Bernard z Radomierza, dwóch synów Hansa III Krzysztofa, Piotr Krzysztof i Gotard z Raszowa (tydzień później zginął w bitwie pod Białą Górą) i być może 60 letni Daniel Schaffgotsch z zamku Bolczów i Janowic Wielkich, syn Wolfa I Jerzego z Bolczowa. W uroczystościach brała też udział, późniejsza powierniczka Barbary Agnieszki, Anna Urszula Hohenzollern, córka Eleonory von Promnitz, druga żona hrabiego Hohenzollern-Haigerloch, przyrodnia siostra Hansa Ulryka Schaffgotscha.

Oprócz najbliższej rodziny młodych w uroczystościach weselnych wzięło udział dziesiątki wspaniałych i utytułowanych gości z całego Śląska. Nie zapomniano również o mieszkańcach Legnicy, którzy mogli uczestniczyć w ceremonii ślubnej oraz byli świadkami przejścia młodej pary z kościoła do zamku. Ustawiono dla nich biesiadne stoły, a wieczorem byli świadkami pokazu ogni sztucznych.

Legnicki zamek był wspaniałą siedzibą ostatnich przedstawicieli rodu Piastów i doskonale nadawał się na przyjęcie weselne. W XVI wieku był rozbudowany i przebudowany przez księcia Fryderyka II. Na świeżo upiększonym zamku już wtedy odbył się ślub jego syna księcia Henryka XI z Zofią, córką margrabiego Jerzego Hohenzollerna (odbył się wówczas wielki turniej). To w czasach tegoż księcia na głównej bramie wjazdowej do zamku umieszczono medaliony z wizerunkami Henryka XI i jego żony.

Kiedy cesarz Maksymilian II (syn Fryderyka I Habsburga i Anny Jagiellonki, córki Władysława II Jagiellona, króla Czech) odbierał hołdy od stanów śląskich, książę Henryk XI zaprosił go do Legnicy i wydał na jego cześć wielkie przyjęcie, które trwało aż pięć dni.

Ślub Barbary Agnieszki i Hansa Ulryka Schaffgotscha nie odbiegał zapewne rozmachem i wspaniałością od tamtych uroczystości. Radość biesiadników nie trwała jednak zbyt długo. W tym czasie kiedy odbywały się uroczystości ślubne wojska protestanckie zbierały się pod Pragą, gdzie 8 listopada 1620 roku zostały pokonane pod Białą Górą, przez armie cesarskie. Strach padł na Piastów i Schaffgotschów, którzy wspierali powstańców. Wielu zamożnych związanych z cesarzem domagało się np. uwiezienia i ukarania Schaffgotscha.

W 1621 roku Hans Ulryk Schaffgotsch, ewangelik i oficer cesarski musiał złożyć przysięgę wierności władcy. W 1622 roku Barbara Agnieszka urodziła mu pierwsze dziecko - córkę Annę Elżbietę. Wszystkie ich dzieci narodziły się w czasie trwania wojny trzydziestoletniej. Barbara Agnieszka zmarła w 1631 roku, a Hans Ulryk Schaffgotsch musiał jako generał cesarski walczyć przeciwko swoim szwagrom: Janowi Christianowi i Jerzemu Rudolfowi, którzy w latach 30. schronili się w Rzeczpospolitej, a Hans Ulryk Schaffgotsch za zdradę cesarza został ścięty w 1635 roku.

Mariaż Piastów z Schaffgotschami zbliżył później tych ostatnich do Rzeczpospolitej, co zaowocowało bliskimi ich kontaktami, m.in. z królem Janem III Sobieskim i jego żoną Marią Kazimierą. A po wymarciu rodu Piastów w 1675 roku (po mieczu) i w 1707 roku (po kądzieli) to właśnie Schaffgotschowie jako ich najbliżsi krewni (po kądzieli) stali się spadkobiercami ich tysiącletniej historii.