Beadeker i jego bedekery
Prawie wszyscy związani z turystyką, podróżami i przewodnictwem wiedzą czym są przewodniki zwane „bedekerami”. Są to profesjonalnie przygotowane niewielkie rozmiarowo wydawnictwa, drukowane na potrzeby wszystkich kochających podróże, wędrówki po świecie i odkrywanie jego tajemnic, osobliwości i atrakcji. Przygotowane z wielkim pietyzmem na najwyższym światowym poziomie.
Mało kto jednak wie o twórcy tego cyklu wydawniczego, właścicielu firmy wydawniczej, której dał swoje nazwisko. Był to Karl Bädeker (ok. 1850 roku zmienił pisownię na Beadeker), który urodził się 3 listopada 1801 roku, w rodzinie drukarzy, księgarzy i wydawców. Był jednym z dziesięciorga dzieci Gotschalka Dietricha Bädekera.
Młody Karl studiował w Haidelbergu. Później praktykował w berlińskim wydawnictwie. Do 1827 roku pracował z ojcem, a następnie założył własną firmę wydawniczą, specjalizującą się w opracowaniu i publikowaniu przewodników turystycznych po różnych regionach, krajach i w różnych językach. Były to nowatorskie jak na owe czasy publikacje zawierające mapy i plany, a przede wszystkim najważniejsze, istotne i praktyczne porady dla podróżujących. Wydawnictwa te ułatwiały wyprawy i podróże, pozwalając aby przygotowania do nich były łatwiejsze i sprawniejsze. Baedeker starał się aby wszystkie informacje w jego przewodnikach były jaki najbardziej aktualne.
Znany już wydawca Karl Beadekerok ok. 1837 roku osiedlił się na Dolnym Śląsku i zamieszkał w Trzcińsku koło Jeleniej Góry. Uważał bowiem, że teren u podnóża Sudetów jest jednym z najpiękniejszych na świecie. Firma „Baedeker” ciągle się rozwijała, a jej kolejne produkty drukowane były w największych drukarniach Niemiec w sporych nakładach. Karl Baedeker zmarł 4 października 1859 roku w Koblencji, co nie znaczyło końca funkcjonowania jego firmy. Jak podkreślają ci co się z nim zetknęli, był to wielki człowiek choć niewielkiego wzrostu.
Wydawnictwo rozwijało się nadal odnosząc coraz większe sukcesy. Tylko w ciągu XIX wieku przygotowano i wydawano kilkadziesiąt przewodników. Wszystkie one miały charakterystyczne okładki płócienne czerwonego koloru z wyciśniętym złotym nadrukiem mówiącym o wydawnictwie i zawartości np. „Beadeker’s London”. Każdy przewodnik miał niewielkie rozmiary 16x10 cm, doskonale mieścił się w kieszeni i nie zajmował zbyt wiele miejsca przez co nadawał się do zabrania go w podróż.
Jeszcze w XIX wieku ukazały się m. in. bedekery: „Berlin und Umgebungen”, „Ősterreich”, „Griechenland”, „Grossbritanien und Irland”, „London und Umgebungen”, „Paris und Umgebungen”, „Italien”, „Palästina und Syrien”, „Riviera”, „Konstantinopol und Kleinasien”, „Norwegen”, „Holland”, „Portugal”, „Nordamerika”.
W jednym z bedekerów, wydanym już w XX wieku można znaleźć informacje o naszym regionie. Znajdują się one w „Baedekers Nordost – Deutschland nebst Dänemarkt”, wydanym w 1914 roku. W nim to, na stronach 193-262 znajdują się informacje o Dolnym Śląsku. Na str. 220 o Górach Izerskich, a stronę dalej o Karkonoszach. Dalej na str. 223-224 o Jeleniej Górze liczącej wówczas 26 000 mieszkańców. Dotyczą one transportu, bazy noclegowej, wyżywienia a przede wszystkim cen i opłat oraz godzin otwarcia wielu instytucji. Są tam też informacje o głównych atrakcjach i zabytkach a także o funkcjonującym już Muzeum Karkonoskim (Riesengebirgs – Museum). Na dalszych stronach czytamy o Cieplicach, które liczyły wtedy 4.500 mieszkańców, o kurorcie, pałacu i Bibliotece Schaffgotschów, Sobieszowie z 2.600 mieszkańców i Szklarskiej Porębie z 5.700 obywatelami. Skondensowane opisy i informacje były wystarczające dla przybywającego w te strony. Były tylko zachętą dla odwiedzających, a resztę każdy musiał poznać na miejscu.
Bedekery stały się wzorcem do naśladowania dla innych wydawnictw tego typu. Firma istnieje do dzisiaj.
