Jelenia Góra i „satelity”
Cieplice, o których legenda mówi, że założono je w 1175 r., Sobieszów, który wedle opinii historyków miał swój początek przed 1305 rokiem i Jagniątków, który powstał jako wieś „ucieczkowa” ok. roku 1650 - to trzy części współczesnej Jeleniej Góry. Zrastały się w jeden miejski organizm - nie od razu.
Zanim Cieplice stały się częścią Jeleniej Góry to same wchłonęły (1941) Malinnik, będący swego czasu inną – osobną i ważną w przeszłości miejscowością. Cieplice anektowały Malinnik, bo chciały wzmocnić swój status miasta, pozyskany w 1935 r. Historyczna ironia losu sprawiła, że najstarszy dokument świadczący o istnieniu Jeleniej Góry powstał właśnie w nieistniejącym dziś samodzielnie Malinniku.
Warto też przypomnieć, że o ile Cieplice zostały do Jeleniej Góry przyłączone w lipcu 1976 r. podobnie jak Sobieszów - decyzjami administracyjnymi, z niechęcią, ale bez dramatycznych protestów mieszkańców - to Jagniątków dołączył się na skutek woli mieszkańców (od 1 stycznia 1998). Stało się to w wyniku referendum, w którym oni sami zdecydowali (92 % głosów „za”), że chcą być dzielnicą Jeleniej Góry, a nie osiedlem Piechowic, do których Jagniątków przynależał w wyniku kolejnego podziału administracyjnego kraju. Wcześniej, do 1976 r., przez kilkanaście lat, Jagniątków był częścią Sobieszowa. Ten ostatni był samodzielnym miastem raptem 14 lat – od 1 stycznia 1962 r. do 2 lipca 1976 r.
Proces scalania się nie był ani szybki, ani rewolucyjny. W rezultacie Jelenia Góra obecnie jest ewenementem wśród polskich miast tej wielkości. Ma – od Maciejowej do Jagniątkowa, a w zasadzie do granic Karkonoszy – prawie 40 km długości. W swoim najwęższym miejscu, w rejonie dawnej granicy z Jagniątkowem liczy raptem… ok. 800 m szerokości. Jej najniższe geograficznie miejsce – okolice Borowego Jaru – leży na wysokości ok. 310 m n.p.m., a najwyższe miejsce jest zdecydowanie wyższe niż Szrenica, choć to ona popularnie uznawana jest za drugi co do wysokości szczyt Karkonoszy. Granica Jeleniej Góry przebiega przecież tuż pod szczytem Śmielca – 1.424 n.p.m. A jeśli nawet nie brać tego pod uwagę, to grupa skalna Śląskie Kamienie sięga 1.412 m n.p.m. (a leży w granicach administracyjnych miasta nad granią Czarnego Kotła Jagniątkowskiego). To wyraźnie wyżej, niż Szrenica mająca „ledwie” 1.362 m n.p.m. Różnica w wysokości względnej między najniższym, a najwyższym punktem miasta to ponad 1.000 m. W Polsce takiego drugiego miasta nie ma.
Opowieść o tym obszarze Jeleniej Góry, jaki dziś zajmują Cieplice, Sobieszów i Jagniątków nie jest jednak wyłącznie zbiorem turystyczno-geograficznych ciekawostek. Każda z tych dawniej osobnych miejscowości zapisywała bowiem od setek lat swoje własne karty w historii regionu. Wędrówka od gorących cieplickich źródeł po grań Karkonoszy jest niezwykłą podróżą w przestrzeni i w czasie.
Źródło: Fragment przygotowywanej monografii jeleniogórskich dzielnic
