Muzea na Dolnym Śląsku

Dolny Śląsk należy do dzielnic kraju o niewielkim nasyceniu placówkami muzealnymi. Nawet Wrocław, główne miasto regionu, pod względem ilości muzeów nie może się równać z Warszawą, Krakowem, Gdańskiem i Poznaniem. Na Dolnym Śląsku muzea koncentrują się głównie we Wrocławiu i na obszarach tzw. turystycznych, tj. Kotliny Kłodzkiej i Kotliny Jeleniogórskiej. Na pozostałym obszarze muzea funkcjonują w większych i mniejszych miastach.

- Ewenementem jest też to, że najbogatsze miasta regionu w ogóle nie posiadają muzeów, tj. Lubin i Polkowice. Muzeów nie ma też w Nowogrodźcu, Przemkowie, Chocianowie, Gryfowie Śląskim, Ścinawie, Strzegomiu, Ząbkowicach Śląskich, Oławie, Obornikach Śląskich, Wołowie, Oleśnicy i Strzelinie. Najwięcej muzeów zlokalizowanych jest we Wrocławiu (ponad 10). Na drugim miejscu na Dolnym Śląsku jest Jelenia Góra z trzema muzeami. Dwa muzea funkcjonują w Karpaczu, a w innych miastach jest po jednej takiej instytucji. Muzea są różnej wielkości, posiadają różne ilości i asortyment zbiorów, leżą przy głównych trasach komunikacyjnych lub z dala od nich, znajdują się na obszarze atrakcyjnym pod względem turystycznym lub nie. Wszystko to wpływa na frekwencję odwiedzających każdą z tych placówek. Niemałą rolę odgrywają: wysokość budżetu, jaki instytucje te otrzymują od organizatorów, liczba, wykształcenie i doświadczenie pracowników, a także reklama i promocja każdej z tych placówek. Pod względem odwiedzin rocznych dolnośląskich muzeów można wydzielić kilka ich grup (niezależnie od wielkości placówki) – opowiada Stanisław Firszt, dyrektor Muzeum Przyrodniczego w Jeleniej Górze.

rupę I reprezentują muzea, które w skali roku (dane z 2015 r.) odwiedziło 100.000 i więcej zwiedzających i uczestników imprez. Tylko nieliczne muzea wrocławskie mogą poszczycić się takimi frekwencjami. Prym wiedzie Muzeum Narodowe we Wrocławiu z 499.190 odwiedzającymi, z czego na Panoramę Racławicką przypada 328.874 osoby, na pobliski Gmach Główny 117.215 osób, a na oddalone nieco Muzeum Etnograficzne (oddział Muzeum Narodowego) przypada już tylko 23.101 osób. Drugie miejsce w tej grupie zajmuje Muzeum Miejskie Wrocławia ze 141.287 odwiedzającymi, z czego na oddziały przypada: Muzeum Historyczne i Muzeum Sztuki Medalierskiej w Pałacu Królewskim 55.850 osób, na Muzeum Archeologiczne i Militariów w Arsenale 26.063 osoby, na Ratusz 47.745 osób, a na Cmentarz Żydowski 11.629 osób. Razem z innymi muzeami we Wrocławiu wszystkie zlokalizowane tam placówki odwiedziło prawie 700.000 osób, tj. tyle ile liczy całe miasto.

- Grupę II reprezentują muzea, które w skali roku (dane z 2015 r.) odwiedziło od 50.000 do 100.000 osób. Liderem jest tutaj Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju z 63.000 odwiedzających. Drugie miejsce zajmuje Muzeum – Zamek Bolków (oddział zamiejscowy Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Góry) z ok. 60.000 odwiedzających (w tym uczestników Castle Party). W jednym i drugim przypadku liczba odwiedzających te miejsca jest kilkakrotnie większa od ilości mieszkańców miejscowości, w których te placówki się znajdują. Grupę III reprezentują muzea, które w skali roku (dane z 2015 r.) odwiedziło 20.000-50.000 osób. Wśród nich znajdują się: Muzeum Zabawek w Karpaczu (ok. 38.000 osób), Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku (ok. 33.000 osób), Muzeum Przyrodnicze w Jeleniej Górze- Cieplicach (31.179 osób), Muzeum Ceramiki w Bolesławcu (31.105 osób), Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Głogowie (ok. 30.000 osób), Muzeum Miedzi w Legnicy (ok. 28.000 osób) i Muzeum Sportu i Turystyki w Karpaczu (ok. 22.000 osób). W przypadku Karpacza i Cieplic ilość odwiedzających była kilkakrotnie większa od ilości miasta lub dzielnicy. W przypadku Kłodzka liczba ta była podobna, a w przypadku Głogowa i Legnicy ilość odwiedzających muzea była mniejsza od ilości mieszkańców tych miast – mówi S. Firszt.

Do IV grupy zaliczono muzea, które w skali roku (dane z 2014 i 2015 r.) odwiedziło od 10.000 do 20.000 osób. W tej grupie znalazły się: Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze (ok. 15.000 osób), Muzeum Miejskie Dom Gerharta Hauptmanna w Jeleniej Górze- Jagniątkowie (ok. 14.000 osób), Muzeum Regionalne w Jaworze (ok. 14.000 osób), Muzeum Filumenistyczne w Bystrzycy Kłodzkiej (ok. 13.000 osób) i Muzeum Dom Carla i Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie- oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze (ok. 10.000 osób). Także tutaj można zauważyć, że w przypadku Jawora, Bystrzycy Kłodzkiej i Jagniątkowie ilość zwiedzających muzea była dużo większa od ilości mieszkańców tych miejscowości i dzielnic. Natomiast w przypadku Jeleniej Góry liczba ta była kilkakrotnie mniejsza od ilości mieszkańców miasta.

Do grupy V zaliczono muzea, które w skali roku (dane z 2014 i 2015 r.) odwiedziło od 5.000 do 10.000 osób. Były to: Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego w Kamiennej Górze (ok. 9.800 osób), Muzeum Złota w Złotoryi ( 8.000 osób), Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy ( 7.000 osób), Muzeum Regionalne w Lubaniu (6.000 osób) i Muzeum Historii i Militariów – oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze (ok. 5.000 osób). We wszystkich tych muzeach liczba odwiedzających była dużo mniejsza od ilości mieszkańców tych miejscowości. Ostatnią VI grupą tworzą muzea, które w 2015 roku odwiedziło od 1.000 do 5.000 osób. Takie liczby odwiedzających odnotowano w: Muzeum Regionalnym w Chojnowie (ok. 3.500 osób), Muzeum Regionalnym w Środzie Śląskiej (3.300 osób), Muzeum w Żarach (3.100 osób), Muzeum Sprzętów Gospodarstwa Domowego w Ziębicach (2.880 osób), Muzeum Ślężańskim w Sobótce (2.500 osób), Muzeum Miejskim Dzierżoniowa (2.470 osób) i Muzeum Łużyckim w Zgorzelcu (ponad 1.000 osób). We wszystkich tych placówkach liczna odwiedzających była mniejsza lub dużo mniejsza od ilości mieszkańców tych miejscowości – mówi dyrektor Muzeum Przyrodniczego.

- Z powyższego zestawienia najważniejszych muzeów na Dolnym Śląsku (tych, które działają zgodnie z ustawą o muzeach) wynika, że w 2015 roku wszystkie te placówki odwiedziło łącznie ok. 1.200.000 osób, z czego aż 700.000 przypadło na muzea wrocławskie. Drugie miejsce zajęły muzea związane z regionem jeleniogórskim (od Szklarskiej Poręby po Kamienną Górę), które odwiedziło łącznie ok. 214.000 osób, z czego na samą Jelenią Górę przypadło 76.000 osób, tj. dziesięć razy mniej od Wrocławia (tak jak Jelenia Góra jest dziesięć razy mniejsza od Wrocławia). Trzecie miejsce zajął obszar Sudetów Zachodnich i Kotliny Kłodzkiej, na którym placówki muzealne odwiedziło łącznie 119.000 osób. Pozostałe tereny Dolnego Śląska, od Zgorzelca przez Głogów, Bolesławiec, Legnicę i Ziębice, na których funkcjonują muzea, odwiedziło łącznie 125.000 osób – podsumowuje Stanisław Firszt.