20 lat temu zniknęło woj. jeleniogórskie

Śląsk, od X wieku był częścią Państwa Polskiego, a od XI wieku – Królestwa Polskiego. W średniowieczu był jedną z głównych dzielnic naszego kraju obok Wielkopolski, Małopolski, Mazowsza i Pomorza. Była to ziemia żyzna i bogata, na której ścierały się przez stulecia wpływy polskie, czeskie i niemieckie. W wyniku wielu wydarzeń historycznych, od XIII/XIV do pocz. XX wieku, znajdował się poza granicami Polski.

W tym czasie dokonały się zmiany administracyjne na jego obszarze, ze zrozumiałych względów, bez polskiego udziału. Na przełomie XV i XVI wieku, z jednej dzielnicy – Śląska, zaczęto wydzielać dwie: Śląsk Dolny i Śląsk Górny (podobnie jak w przypadku Dolnych i Górnych Łużyc), a w latach 20.XX wieku, między obu częściami tego obszaru pojawił się Śląsk Opolski.

Tak ukształtowane podziały między poszczególnymi częściami Śląska w 1945 roku miało przejąć odradzające się w nowych granicach Państwo Polskie. Na całym Śląsku bardzo zróżnicowane były wówczas stosunki ludnościowe. Czym bardziej na zachód – przeważała ludność niemiecka, a czym bardziej na wschód – ludność polska. Był to wynik dawnych przynależności części terytorium tej dzielnicy do państw ościennych, jak i wieloletnich procesów germanizacyjnych, niekoniecznie związanych z represjami.

Już 12 marca 1945 roku (trwały jeszcze działania wojenne, a spora część Śląska znajdowała się w rękach wojsk niemieckich), zapadły decyzje związane z przyszłym zarządzaniem Ziemiami Zachodnimi i Północnymi. Na całym Śląsku utworzono dwa okręgi: Śląsk Opolski i Śląsk Dolny. Od kwietnia tegoż roku władze Dolnego Śląska znajdowały się najpierw w Trzebnicy i Legnicy, aby we wrześniu przenieść się do Wrocławia.

Ten układ zmieniła reforma podziału administracyjnego Polski (już ludowej), z 28 czerwca 1950 roku. Z ziem Śląska utworzono cztery województwa: wrocławskie, opolskie, katowickie i zielonogórskie. W kraju funkcjonowało wówczas 17 województw, podzielonych na powiaty.

Wzorując się na modelu francuskim (duże rozdrobnienie samorządów), w dniu 1 czerwca 1975 roku, w PRL przeprowadzono następną reformę podziału administracyjnego kraju. Praktycznie zlikwidowano powiaty, a ich miejsce zajęły niewielkie województwa (było ich 49), w zamian za 17 istniejących wcześniej. Na Śląsku powstało ich aż 11.

Dla Jeleniej Góry było to ważne wydarzenie, bowiem stolica Karkonoszy uzyskała status metropolii, przynajmniej dla części Śląska, którą zaczęto nazywać Ziemią Jeleniogórską.

Taki podział administracyjny uchował się ćwierć wieku (jedno pokolenie), bo już 1 stycznia 1999 roku wszedł w życie kolejny podział administracyjny Polski. Reforma miała przywrócić duże, mocne województwa, które mogłyby nawet konkurować z podobnymi, np. na terenie Niemiec (Landy). Szkoda, że nie opierano się na przesłankach historyczno – gospodarczych, a wzięto pod uwagę inne, często partykularne i lokalne interesy. Była okazja aby przywrócić silne jednostki administracyjne, nawiązujące do dawnego, historycznego podziału Polski, tworząc województwa oparte na dawnym układzie dzielnicowym, np. województwo pomorskie, województwo wielkopolskie, województwo mazowieckie, województwo małopolskie i województwo śląskie (w całości). Tak wielkie województwa często dorównywałyby lub przewyższały obszarem i ludnością mniejsze kraje ościenne Polski. Natomiast dawne małe województwa mogły stać się silnymi powiatami w ramach tych dużych województw.

Stało się jednak inaczej, powstały średniej wielkości województwa i małe, słabe powiaty. Ugruntowało to, np. podział Śląska na trzy części, z których dwie to nie był przecież polski pomysł. Tak czy inaczej, powstałe w 1999 roku województwo dolnośląskie położyło kres funkcjonowaniu województwa jeleniogórskiego, którego pamięć jest żywa, szczególnie wśród mieszkańców Jeleniej Góry.

W dniu 29 października 1999 roku, Sejmik Województwa Dolnośląskiego podjął decyzję o ustanowieniu herbu na wzór herbu księcia śląskiego Henryka II Pobożnego. Ziemie - opolska i katowicka posługują się własnymi herbami.