Miasta związane z Schaffgotschami

W wielowiekowej historii rodu Schaffgotschów było wiele wydarzeń, które wiązały tą śląską rycerską rodzinę z miastami, tak na terenie obecnej Polski jak i poza jej granicami. Takich miejsc były setki, ale kilka z nich miało szczególne znaczenie w historii tego rodu.

Oto one w układzie chronologicznym wydarzeń, które się z nimi wiązały:

Głogów – miejscowość znana od wczesnego średniowiecza, ważny gród obronny nad Odrą, niegdyś stolica księstwa głogowskiego. Wystawiony tam dokument z 1263 roku, przez księcia Konrada głogowskiego wymienia Reinharda Schaph, który przebywał na tamtejszym dworze, a uważanego dzisiaj za przodka śląskich Schaffgotschów.

Świdnica – miasto lokowane na prawie niemieckim w 1267 roku, stolica księstwa świdnicko-jaworskiego, w XIV wieku na dworze księcia Bolka II Małego przebywali Ulryk, Reinczke Starszy i jego syn Reinczke Młodszy z rodu Schaffów; na dworze tego władcy giermkiem był Gotsche II Schoff.

Sobieszów – prawa miejskie miał w latach 1962-1975; wcześniej miejscowość w XIV wieku należała do Gotsche I Schoffa, ojca Gotsche II protoplasty dzisiejszych Schaffgotschów.

Piechowice – prawa miejskie miały w latach 1967-1975; wcześniej miejscowość w XIV wieku należała do Gotsche II Schoffa.

Kowary – od 1384 roku współwłaścicielem był Gotsche II Schoff; prawa miejskie otrzymały w 1513 roku od króla czeskiego Władysława Jagiellończyka dzięki staraniom Kacpra I Schoffa.

Gryfów Śląski – prawa miejskie otrzymał w 1242 roku, a od 1399 roku właścicielem miasta został Gotsche II Schoff; i w kościele znajduje się grobowiec Schaffgotschów, tam jest pochowana Barbara Agnieszka z rodu Piastów.

Mirsk – prawa miejskie otrzymał ok. 1329-1357 roku, w 1399 roku jego właścicielem został Gotsche II Schoff. O przynależności miasta do Schaffgotschów do dzisiaj świadczy herb tej rodziny umieszczony na Ratuszu.

Jelenia Góra – prawa miejskie otrzymała w 2 poł. XIII wieku; w 1375 roku wójtem miasta i okręgu był Gotsche II Schoff, rezydujący na zamku na dzisiejszym Wzgórzu Krzywoustego.

Cieplice – osada powstała w XIII wieku, na przełomie XIV i XV wieku objął ją w posiadanie Gotsche II Schoff; prawa miejskie miała w latach 1935-1975; do 1945 roku Cieplice były własnością Schaffgotschów, tj. przez 650 lat; tam w kościele św. Jana Chrzciciela znajduje się krypta rodu, panów na Cieplicach.

Żmigród – miejscowość uzyskała prawa miejskie w 1253 roku; w 1592 roku wolne państwo stanowe Żmigród kupił Adam Schaffgotsch, dzięki czemu rodzina mogła używać tytułu baronów żmigrodzkich.

Legnica – miejscowość istniejąca od wczesnego średniowiecza; prawa miejskie otrzymała ok. 1253 roku; była stolicą księstwa; tam na zamku książęcym odbył się w 1620 roku ślub Hansa Ulryka Schaffgotscha z piastowską księżniczką legnicko-brzeską Barbarą Agnieszką, siostrą Jana Christiana księcia Brzegu i Jerzego Rudolfa księcia Legnicy, jednych z ostatnich przedstawicieli królewsko-książęcego rodu Piastów.

Regensburg (Ratyzbona) – miasto istniejące od starożytności; od 1594 roku odbywały się tam sejmy Rzeszy Niemieckiej; w 1635 roku został tam stracony, za zdradę Hans Ulryk Schaffgotsch, a rok później wzięła tam ślub jego córka Anna Elżbieta wychodząc za polskiego magnata, starostę malborskiego, Jakuba Wejhera.

Wejherowo – miejscowość założona przez Jakuba Wejhera w 1643 roku (prawa miejskie w 1650); tam Jakub i jego żona Anna Elżbieta z domu Schaffgotsch ufundowali franciszkanom klasztor i kościół p.w. Św. Anny.

Warszawa – miejscowość znana od średniowiecza; w XIII weku otrzymała prawa miejskie; od XVII wieku stolica Polski, tam często przebywał Hans Ulryk junior, który dzięki wsparciu szwagra Jakuba Wejhera został obywatelem polskim i dosłużył się stopnia pułkownika; do Warszawy często posłował w imieniu cesarza Krzysztof Leopold Schaffgotsch najstarszy syn ściętego Hansa Ulryka seniora i przy tej okazji odwiedzał zaprzyjaźnionego z nim hetmana Jana Sobieskiego i jego rodzinę

Wrocław – miejscowość znana od wczesnego średniowiecza; prawa miejskie ok. 1214 i drugi raz k. 1242 roku; stolica księstwa i najważniejsze miasto Śląska; od roku 1000 stolica biskupstwa wrocławskiego; tam w poł. XVII wieku na służbie biskupa Karola Ferdynanda Wazy przebywali Hans Ulryk junior i później jego brat Gotard Franciszek Schaffgotsh kanonik i proboszcz katedry wrocławskiej; w pocz. XVIII wieku we Wrocławiu rezydował Johann Anton Schaffgotsch pełniąc funkcję starosty generalnego Śląska, przewodniczącego sejmiku śląskiego i dyrektora Urzędu Zwierzchniego; to on zbudował Uniwersytet Wrocławski; we Wrocławiu w latach 1748-1795 biskupem był jego brat Filip Gotard Schaffgotsch, który rezydował w pałacu na Wyspie Piaskowej, a jego letnia rezydencja to dzisiejsza siedziba Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu, o czym świadczy stosowny herb na tym budynku; w XIX wieku górnośląscy Schaffgotschowie mieli swój pałac we Wrocławiu, w którym po wojnie funkcjonował sławny klub studencki „Pałacyk”.

Gdańsk – miejscowość znana od wczesnego średniowiecza, prawa miejskie otrzymał w 1263 roku; bogate i potężne miasto hanzeatyckie; przez wieki należące do Rzeczpospolitej; tam wraz z żoną, a jednocześnie siostrzenicą mieszkał Hans Ulryk junior i tam zmarł w 1660 roku.

Wiedeń – miasto znane od starożytności; prawa niemieckie otrzymało w 1221 roku; od 1440 roku był stolicą Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego; w 1683 roku był oblegany rzez Turków i ich sojuszników; w odsieczy pod dowództwem króla Jana III Sobieskiego wziął udział Krzysztof Leopold Schaffgotsch, który z wyprawy tej przywiózł m.in. broń turecką, która dzisiaj znajduje się na Wawelu.

Nysa – miejscowość otrzymała prawa miejskie w 1223 roku; w XIV wieku za sprawą księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa stała się stolicą księstwa, które tytularnie należało do biskupów wrocławskich; w latach 1748-1795 księciem nyskim był biskup Filip Gotard Schaffgotsch, który bił tam własne złote monety.

Szklarska Poręba – miejscowość znana od 1366 roku; prawa miejskie otrzymała w 1959 roku; tam w połowie XIX wieku hrabia Leopold Christian Schaffgotsch zbudował hutę szkła, którą na cześć swojej żony Józefiny z domu Ziethen, nazwał „Hutą Józefiny”; tam też jego potomek wraz z żoną ufundowali w Szklarskiej Porębie Średniej kościół o czym świadczy herb rodu na jego elewacji.

Ellingen – niewielka miejscowość w Bawarii (ok. 3600 ludności) w rejencji Środkowa Frankonia; tam w 1945 roku osiadł Friedrich Schaffgotsch, ostatni pan na Cieplicach i tam zmarł w 1947 roku.