Dni Dziedzictwa w regionie niegdyś koordynowała Jelenia Góra

Europejskie Dni Dziedzictwa (EDD) to wspólna inicjatywa Rady Europy i Unii Europejskiej, powstała w 1985 roku. Jej celem była promocja bogactwa obiektów zabytkowych na terenie jednoczącej się Europy. Polegała ona na działaniu oddolnym, kiedy to poszczególne podmioty, także prywatne, organizowały imprezy, zwracając uwagę na wspólne, europejskie korzenie i ich różnorodność oraz bogactwo w różnych regionach kontynentu.

Impreza organizowana była z dużym powodzeniem na terenie Europy Zachodniej. Prym wiodły, w jej przygotowaniu, takie kraje jak Francja, Hiszpania, Portugalia i Niemcy. W jednym określonym czasie, w tysiącach miejsc na terenie Europy, odbywały się różnorodne imprezy połączone jednym wspólnym, wiodącym tematem, łączącym te wydarzenia w całość. Były to: bezpłatne zwiedzanie muzeów, galerii i obiektów zabytkowych, koncerty, wystawy, festyny, prezentacje, wykłady, kiermasze, pokazy, itp. Organizowały je różne podmioty, od instytucji państwowych i samorządowych, poprzez towarzystwa, stowarzyszenia, związki, grupy nieformalne a nawet osoby prywatne.

Bardzo interesujące, szczególnie ciekawe i najliczniejsze były zawsze imprezy lokalne, promujące "małe ojczyzny". Integrowały one małe społeczności, mobilizowały je do działania, budowały dumę i patriotyzm lokalny, dokumentowały i przypominały przeszłość danego regionu, zachęcały do jego odwiedzenia i zapoznania się z miejscowymi tradycjami i zwyczajami.

Europejskie Dni Dziedzictwa przede wszystkim zwracały uwagę na bogactwo i różnorodność europejskiej kultury, którą należy chronić i upowszechniać, jako największe dobro jednoczącej się Europy. Ta europejska impreza, narodziła się we Francji, gdzie od 1984 roku zaczęto organizować tzw. Dni Otwartych Zabytków. Tego dnia wejście do nich było bezpłatne. Rozszerzenie tej formuły, także o organizację specjalnych wydarzeń spowodowało, że w 1991 roku Rada Europy ustanowiła oficjalnie Europejskie Dni Dziedzictwa. Koordynatorem imprezy w Europie z ramienia Rady Europy ustanowiono Centro National de Kultura w Lizbonie.

Do dzisiaj w tej corocznej, cyklicznej imprezie uczestniczyło już miliony Europejczyków. Polska dołączyła do grona uczestników EDD w roku 1993. Zaczęło się od większych ośrodków miejskich i stopniowo impreza znalazła uznanie w terenie oraz poparcie władz lokalnych. Koordynatorem imprezy w Polsce ustanowiono Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. Najwcześniej EDD organizowane były na Mazowszu, w Małopolsce i Wielkopolsce.

Na Dolnym Śląsku odbywały się tylko sporadyczne i nieliczne wydarzenia, które nie miały koordynacji. Dopiero w 2004 roku, ideą organizowania Europejskich Dni Dziedzictwa na Dolnym Śląsku, zainteresowany został Samorząd Województwa Dolnośląskiego. Z inicjatywą wspólnych dolnośląskich wydarzeń wystąpił ówczesny dyrektor Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. I to właśnie jemu Marszałek Województwa Dolnośląskiego powierzył koordynację przygotowania pierwszych Europejskich Dni Dziedzictwa na Dolnym Ślasku w 2005 roku. Jako współkoordynatora tej dużej imprezy wyznaczono Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków we Wrocławiu. Do wzięcia udziału w wydarzeniu zaproszono ponad 100 podmiotów z obszaru całego Dolnego Śląska. Zgłosiło się 58 chętnych uczestników z 51 miejscowości. Wydrukowano specjalne materiały informacyjno – promocyjne (afisze, zaproszenia, ulotki). Elementem wspólnym był dolnośląski plakat Europejskich Dni Dziedzictwa. Corocznie na plakacie, jak zaproponował inicjator, elementem graficznym miał być dolnośląski orzeł piastowski, za każdym razem z tarczy herbowej kolejnych książąt piastowskich. Motyw ten sfotografowany miał być z oryginalnych zabytkowych rzeźb i płaskorzeźb. W ten sposób, plakat dolnośląskich EDD miał się wyróżniać wśród plakatów tej imprezy z innych regionów Polski, oraz miał promować zabytki Dolnego Śląska oraz piastowskie orły ( w 2005 roku był to orzeł z tarczy Bolka I Świdnickiego, a 2006 – orzeł z tarczy Henryka IV Probusa).

Druga edycja Europejskich Dni Dziedzictwa na Dolnym Śląsku odbyła się w 2006 roku. W imprezie wzięło udział 52 podmioty z 30 miejscowości. Swoje wydarzenia przygotowały: starostwa, parafie, muzea, hotele, galerie, towarzystwa, centra informacji turystycznej, szkoły i osoby prywatne.

Twórcą plakatów Europejskich Dni Dziedzictwa na Dolnym Śląsku w latach 2005 – 2006 był jeleniogórski fotograf, Robert Kutkowski. W 2007 roku, decyzją władz Samorządu Województwa Dolnośląskiego, koordynację Europejskich Dni Dziedzictwa na Dolnym Śląsku, powierzono Muzeum Etnograficznemu we Wrocławiu, oddziałowi Muzeum Narodowego we Wrocławiu. A koordynacją imprezy w Polsce zajął się Narodowy Instytut Dziedzictwa. Do dzisiaj odbyło się już 25 edycji Europejskich Dni Dziedzictwa na Dolnym Śląsku.

W 2017 roku, w imprezie wzięło udział ok. 70 podmiotów z 46 miejscowości Dolnego Śląska. Najwięcej z Wrocławia, bo aż 15. Drugie miejsce pod tym względem zajęła Świdnica, z 7 podmiotami. Następnie Karpacz z 3, a później Jelenia Góra i Szklarska Poręba, gdzie w imprezie wzięły udział po 2 podmioty.

Europejskie Dni Dziedzictwa mają już długą tradycję, ale wydaje się, że są jeszcze zbyt słabo rozreklamowane. Jest to jedno z nielicznych oddolnych przedsięwzięć, które doskonale wpisuje się w tworzenie się społeczeństwa obywatelskiego. Szkoda tylko, że nasz region, tak zróżnicowany i bogaty kulturowo, tak słabo angażuje się w to ciekawe przedsięwzięcie. Świadomość udziału w EDD i to, że jest się tylko cząstką ogromnej imprezy, odbywającej się w tym samym czasie w Polsce i innych krajach europejskich, jest budująca. Mamy wiele do zaprezentowania i możemy być z tego dumni. Kotlina Jeleniogórska nie jest białą plamą na mapie kulturowej Europy, a wręcz przeciwnie. Miejmy nadzieję, że w przyszłorocznych EDD weźmie udział jeszcze więcej zaangażowanych podmiotów.