Dzieje janowickiej lecznicy

Historia placówki liczy już sobie prawie 100 lat, obiekt był budowany w latach 1928–1931 jako sanatorium dla dzieci i szkoła gospodarstwa domowego, wg planów Ludwiga Burgemeistera (19.10.1863 – 13.02.1932) słynnego pruskiego architekta, wrocławianina z wyboru, pochowanego na Cmentarzu Grabiszyńskim.

Był on też jednym z dwóch autorów projektów pierwszych zabudowań wrocławskiej uczelni technicznej (obecnej Politechniki), wzniesionych w latach 1905-1910. Projektanta i współprojektanta takich budynków, jak: siedziba Instytutu Fizyki Uniwersytetu Wrocławskiego przy obecnym pl. Kościelnym 4, Instytut Zoologiczny i Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1916-1917 współpracował przy budowie gmachu Nadprezydium Prowincji Śląskiej (aktualna siedziba Urzędu Miejskiego Wrocławia, pl. Nowy Targ 1/8), projektowanego przez Karla Löwe. Sporządził ponadto wiele szkiców architektonicznych i budowlanych dla innych miast Dolnego Śląska.

Zespół Profilaktyki i Rehabilitacji w Janowicach Wielkich położony jest na granicy Gór Kaczawskich i Rudaw Janowickich. Budynek, położony jest na wysokości ok. 440 m n.p.m. i dominuje nad okolicznym terenem, w otoczeniu zieleni świerków, sosen i buków. Z okien i tarasów widoczna jest piękna panorama Rudaw Janowickich, Karkonoszy i Gór Izerskich.

Bryła budynku na powierzchni zbliżonej do prostokąta składa się z pięciu części: centralnej oraz dwóch bocznych od strony wschodniej i dwóch od strony zachodniej. Całość pokryta jest dachem czterospadowym z uskokami. Obiekt posiada własne, grawitacyjne ujęcie wody, blisko kilometrowy wodociąg, oraz oczyszczalnie ścieków. Jedynym elementem dekoracyjnym jest murowany z cegły-licówki cokół na poziomie piwnicy, balkon na wspornikach na poziomie pierwszego piętra od strony południowej oraz proste, kubiczne portale drzwi wejściowych.

Historia obiektu
1. 1926-1928 budowa drogi dojazdowej.
2. 1928-1930 budowa Dziecięcego Domu Wypoczynkowego (Krajowy Zakład Ubezpieczeń).
3. Około roku 1945 r. lazaret dla rannych i rekonwalescentów.
4. Po 1945 r. zakład opiekuńczo - wychowawczy dla dzieci repatriantów z ZSRR – sieroty i półsieroty (Państwowy Urząd Repatriancki).
5. Od 1947 r. „Dom Pracy Kobiet” (przejęty przez Wojewódzki WZiOS) – w obiekcie przebywały repatriantki z dziećmi. Kobiety w większości pracowały na terenie Janowic Wielkich a po pracy uczęszczały do powszechnej szkoły wieczorowej. Dzieci natomiast umieszczone były w działającym na terenie placówki żłobku i przedszkolu.
6. W 1949 r. obiekt wraz z nieruchomościami o łącznej powierzchni prawie 16ha przekazano Dyrekcji Okręgowych Kolei Państwowych we Wrocławiu, Początkowo obiekt funkcjonował jako Dom Małego Dziecka gdzie przez pierwsze trzy miesiące od maja do lipca 1949 r. przebywało w nim 150 dzieci. Następnie przekształcono placówkę w Turnusowy Dom Dziecka z sześciotygodniowymi turnusami, siedmioklasową Szkołą Podstawową. Kierownictwo obejmują Stanisław Śpiewak i Rudolfa Cieślicka.
7. Od 1950 roku funkcjonuje Dom Wczasów Dziecięcych gdzie podczas jednego turnusu przebywało około 120 dzieci w wieku przedszkolnym.
8. Od 1951 roku działa Dom Zdrowia Dziecka, zmiana profilu z opiekuńczo-wychowawczego na profilaktyczno-wychowawczy..
9. Rok 1954 r. zawieszenie działalności w związku remontem kapitalnym.
10. Od stycznia 1955 r. uruchomiono Prewentorium Kolejowe (Centralny Zarząd Zdrowia przy Ministerstwie Komunikacji) – kierowano tu dzieci niedożywione, chore lub zagrożone chorobą – turnusy 2-3 miesięczne, profil profilaktyczno – leczniczy, do 235 dzieci kierowanych z Poradni Przeciwgruźliczych, 10 pielęgniarek, 20 wychowawców, zajęcia z gimnastyki leczniczej.
11. Od 1960 do 1966 roku dyrektorem był lekarz medycyny Kazimierz Wyrzykowski, liczba dzieci przebywająca w obiekcie zwiększyła się do 210 w tym grupy przedszkolne. Zwiększeniu uległ również personel medyczny – 2 lekarzy na pełnym etacie i jeden an pół etatu, stomatolog, rentgenolog.
12. W 1966 roku placówka została podzielona organizacyjnie na oddziały przedszkolny, szkolny dziewcząt, szkolny chłopców oraz oddział izby chorych. Liczba wychowanków wzrosła do 235 w każdym turnusie.
13. W 1973 roku Wydział Oświaty Prezydium Powiatowej Rady Narodowej zaczął sprawować opiekę nad praca dydaktyczno-wychowawczą
14. 1 stycznia 1976 roku uruchomiono wyciąg orczykowy.
15. 1997 r Samodzielny Publiczny ZOZ Dzieci.
16. 2000 r. zmiana działalności sanatoryjnej na szpitalną umowa z BKChSM i DRKCh utworzenie pionu rehabilitacyjnego - 2 oddziały: pulmonologiczny, rehabilitacji narządu ruchu.
17. Od 2002 roku obiekt pełni funkcję Zespołu Profilaktyki i Rehabilitacji S.P.Z.O.Z z oddziałami:
• Oddział rehabilitacji ogólnoustrojowej,
• Oddział rehabilitacji neurologicznej,
• Oddział rehabilitacji kardiologicznej.
Obecnie do prowadzenia rehabilitacji wykorzystywanych jest 7 sal gimnastycznych, gabinety fizykoterapii, terapii zajęciowej masażu i hydroterapii, w tym basen rehabilitacyjny.

Dane budynku:
Kubatura – 31 511 m3
Powierzchnia zabudowy – 1 095 mkw
Powierzchnia użytkowa - 5 132 mkw
Wysokość – 20 m
Ilość kondygnacji 4 nadziemne + przyziemie

W załączeniu zdjęcia: z okresu budowy obiektu, lata przedwojenne 1930-39 szkoła gospodarstwa, prewentorium, okres powojenny.

Ciekawym elementem są dwa zdjęcia jedno z budowy rok 1929 gdzie w górnym lewym rogu na linii lasu widać zabudowania (prawdopodobnie punkt widokowy, schronisko Różanka) a na kolejnych zdjęciach np. z 1945 r nie widać już tego obiektu.