Towarzystwa Karkonoskie
Chęć zrzeszania się ludzi pragnących działać na rzecz naszego regionu narodziła się w czasach, kiedy tereny te należały do Cesarstwa Niemieckiego. Państwo to, jedno z najbogatszych i najsilniejszych w ówczesnym świecie przeżywało gwałtowny rozwój gospodarczy (zastrzykiem finansowym były wielkie kontrybucje po wygranej wojnie z Francją). Rozwijająca się coraz bardziej turystyka górska, szczególnie od połowy XIX wieku, rozbita na wiele elementów, w naturalny sposób dążyła do połączenia sił, środków i wysiłków dla wspólnych celów.
Tak 1 sierpnia 1880 roku z inicjatywy Theodora Donata narodziło się pierwsze Towarzystwo Karkonoskie (Riesengebirgsverein e.V.). W ciągu 65 lat działalności zostawiło po sobie widoczne do dzisiaj i wykorzystywane ślady: schroniska, szlaki turystyczne (3.000 km), wiedzę o regionie, punkty widokowe, muzeum (dzisiaj Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze), bogatą literaturą, kilkaset numerów wydawanego od 1888 roku czasopisma „Wanderer im Riesengebirge”, obiekty sportowe itp.
W najlepszym okresie Riesengebirgsverein liczyło kilkadziesiąt tysięcy członków i miało swoje oddziały nie tylko na terenie Niemiec, ale na całym świecie. Dysponowało wielkim potencjałem i środkami. Złote czasy przeżywało w okresie przewodzenia nim przez Hugo Seydela (z pochodzenia legniczanina), co miało miejsce na początku XX wieku. Mogło liczyć na wsparcie finansowe hrabiego Friedricha Schaffgotscha z Cieplic. Towarzystwo miało własne logo i znaczki. Jego działalność nieco osłabła w latach 20. i 30. XX wieku, chociaż liczba członków była imponująca, było ich 18. 000. A w 1945 roku została całkowicie przerwana. Wielu członków RGV, wraz z innymi mieszkańcami Śląska opuściło ten region i udało się do Niemiec za nową granicę na Nysie Łużyckiej Wielu zamieszkało w RFN.
Tam, w Iserlohn, 8 sierpnia 1951 roku dwudziestu członków Riesengebirgsverein, skupionych wokół Skarbnika Alfreda Höhne, reaktywowało działalność Stowarzyszenia. Miało ono za zadanie: pielęgnowanie życia towarzyskiego, organizację wycieczek, wspieranie przyrody i świadomości ekologicznej.
Z uwagi na „żelazną kurtynę” wyjazdy zorganizowanie w Karkonosze były wówczas niemożliwe. Dopiero w latach 70 XX wieku zaczęto organizować mniejsze i większe wycieczki. Najczęściej wchodzono na Śnieżkę. Tam rozkładano transparent i logo Towarzystwa, robiąc pamiątkowe zdjęcia.
W 1996 roku siedzibą Stowarzyszenia stał się Düsseldorf. Opracowano nowy statut. Zmieniono nazwę na „Riesengebirgsverein e.v. Stowarzyszenie Turystyki Pieszej i Tradycji, założone w 1880 roku w Jeleniej Górze”. Przywrócono dawne znaczki z logo (nawiązujące do tych przedwojennych). Towarzystwo powiększyło się po połączeniu Niemiec. W 2000 roku liczyło 1300 aktywnych członków w oddziałach znajdujących się w 16 miastach, m.in. w Görlitz. W latach 90, Przewodniczącym był Joachim Kopbauer, który nawiązał przyjacielskie kontakty z ówczesnym Muzeum Okręgowym w Jeleniej Górze. Kontynuował je na początku XXI wieku obecny przewodniczący Horst Herr. Stowarzyszenie zaczęło wydawać własne pismo nawiązujące do dawnego „Wanderer im Riesengebirge”, ale o nieco zmienionym tytule „Der Wanderer im Riesengebirgsverein” („Wędrowiec w Stowarzyszeniu Karkonoskim”). Stowarzyszenie ma zapisanie w Statucie: „Stowarzyszenie odrzuca w ramach swojej działalności jakiekolwiek kształcenie z zakresu polityki, religii i podziałów społecznych”.
Powojenni miłośnicy Karkonoszy, pomni na dokonania RGV, nie mogąc wstąpić do istniejącego w Niemczech Riesengebirgsverein, chcieli w jakiś sposób, chociaż w minimalnym zakresie nawiązać do tej wspaniałej tradycji. Dlatego też w 2004 roku z inicjatywy kilku osób, m.in. Marka Nałęcza-Sochy i Tadeusza Siwka, założone zostało polskie Towarzystwo Karkonoskie. Nie miało ono na celu nawiązanie do RGV, ale raczej miało rozwijać ideę regionalizacji i kształtowania tożsamości regionalnej. Kontynuowało ono tradycję dawnego, powstałego w 1958 roku Towarzystwa Klubów Robotniczych i Chłopskich, przekształconych później w Jeleniogórskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne. Do Towarzystwa Karkonoskiego przystąpili też m.in. Stanisław Schubert i Mirosława Jośko. Do 2015 roku siedzibą Stowarzyszenia był budynek przy ul. Osiedle Robotnicze 47a.
Od 2016 roku Towarzystwo Karkonoskie zmieniło adres na Pałac Bukowiec (siedziba Związku Gmin Karkonoskich), statut i władze. Obecnie jego prezesem jest Janusz Korzeń. Towarzystwo liczy 70 członków, wśród nich są m.in.: Andrzej Raj, Witold Szczudłowski, Krzysztof Tęcza, Janusz Turakiewicz i Agata Rome-Dzida.
