O. Adam Pitala SP i jego dzieło

Jednym z najważniejszych zadań, na tzw. Ziemiach Zachodnich po zakończeniu II wojny światowej była odbudowa polskiego Kościoła Katolickiego. Na Dolnym Śląsku mieszkała znaczna ilość ludności niemieckiej, która stopniowo opuszczała te tereny, a na jej miejsce osiedlała się ludność polska. W przypadku Niemców, większość z nich była wyznania ewangelickiego, natomiast prawie wszyscy Polacy byli katolikami.

W miarę opuszczania miast i wsi przez Niemców, do zagospodarowania i zabezpieczenia było wiele kościołów, w tym cały szereg ewangelickich. Nowi, polscy parafianie potrzebowali przede wszystkim duszpasterzy, których było tu niewielu. W pierwszych tygodniach po wojnie, parafie katolickie nierzadko nadal prowadzili księża niemieccy.

Polskie władze kościelne delegowały na Dolny Śląsk wielu księży z tzw. Centralnej Polski. W ten sposób już w 1945 roku do Kotliny Jeleniogórskiej, do parafii prowadzonych przez niemieckich proboszczów, trafili m.in. pijarzy z Krakowa. Wówczas przyjechali tutaj ks. Wiktor Kubik, ks. Tytus i młody ks. Adam Pitala (wyświęcony 15 czerwca 1941 roku). Ksiądz Wiktor Kubik przyjechał do Cieplic Śląskich Zdroju, gdzie proboszczem był ks. Armand Fritsch. Dwaj pozostali zamieszkali w parafii św. Erazma i Pankracego w Jeleniej Górze. Zajęli się duszpasterstwem wśród coraz liczniej przybywających Polaków. Ks. Adam Pitala od września 1945 roku rozpoczął lekcje religii w Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego. Prowadził je również w kościołach filialnych, w Maciejowej i Dziwiszowie.

W 1946 roku, ks. Adam Pitala trafił do parafii św. Jana Chrzciciela w Cieplicach Śląskich Zdroju. W tym czasie ks. Wiktor Kubik wyjechał do Jeleniej Góry, a proboszczem w Cieplicach był również pijar, O. Sebastian Dybiec. Ojciec Adam Pitala prowadził lekcje religii w cieplickiej szkole podstawowej i Szkole Przemysłu Drzewnego. Prowadził także pracę duszpasterską w kościele parafialnym i kościele filialnym w Wojcieszycach. W 1947 roku, wraz z kolejną grupą wysiedlanych Niemców, wyjechał dawny proboszcz Armand Fritsch. W tym czasie o. Adam Pitala pisał pracę magisterską na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, w Katedrze Historii Kościoła w Polsce u ks. Tadeusza Glemmy. Jej tematem były "Dzieje kościoła prepozytury cystersów w Cieplicach Śląskich". Opracowując ją korzystał z materiałów archiwalnych i bibliotek znajdujących się w Cieplicach, m.in. w probostwie oraz w utworzonej w 1947 roku Stacji Naukowej i Bibliotece im. Samuela Bandtkego w Cieplicach Śląskich Zdroju (dawna Biblioteka Majoracka Schaffgotschów). Miał szczęście, bo kiedy w 1948 roku skończył pisać pracę magisterską, właśnie zlikwidowano Bibliotekę im. S. Bandtkego i rozpoczęto przygotowania do jej podziału i wywiezienia do innych bibliotek w Polsce.

Ojciec Adam Pitala, swoją pracę magisterską obronił w kwietniu 1949 roku. Rozpoczął już pisanie pracy doktorskiej, nt. "Uposażenie Opactwa Cystersów w Henrykowie w wiekach średnich", ale z uwagi na przenoszenie Wydziału do Warszawy, nigdy jej nie ukończył.

W Cieplicach, później, miały miejsce tragiczne wypadki. W 1951 roku Urząd Bezpieczeństwa aresztował O. Sebastiana Dybca, "za działalność przeciwko władzom komunistycznym". Tegoż samego roku, w czerwcu, Delegat Prowincjalny Polskiej Prowincji Zakonu Księży Pijarów, O. Bonawentura Kadeja, odwołał O. Adama Pitalę z Cieplic do Krakowa. Do Uzdrowiska już nie powrócił.

Ważną sprawą dla Cieplic Śląskich Zdroju było to, że O. Adam Pitala napisał tutaj swoją pracę magisterską, pierwszą po polsku i opracowaną przez Polaka, na temat kościoła pw. św. Jana Chrzciciela. Niestety, nie była ona nigdy wydana drukiem. Warto więc przybliżyć postać O. Adama Pitali, szczególnie mieszkańcom Cieplic.

Ojciec Adam Pitala, urodził się 26 stycznia 1918 roku w Sieprawiu, w woj. małopolskim. Tam ukończył szkołę podstawową. Później uczęszczał do Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Myślenicach. W 1934 roku wstąpił do Zakonu Pijarów. Śluby czasowe złożył w 1935 roku. Kontynuował naukę w Gimnazjum Pijarów w Krakowie, gdzie zdał maturę, w 1937 roku. Studia filozoficzno – teologiczne odbył w Instytucie Teologii Księży Misjonarzy w Krakowie. Śluby wieczyste złożył tuż przed wybuchem wojny, w 1939 roku, w Krakowie. Okupację spędził w domu rodzinnym. O. Adam Pitala święcenia kapłańskie przyjął 15 czerwca 1941 roku. Wraz z nim święcenia otrzymali: Zenon Kazimierz Lesisz (zmarł w Cieplicach w 1989 roku), Wiktor Kubek (zmarł w Cieplicach w 1998 roku), Andrzej Wróbel (w latach 1955 – 1958, Delegat Prowincjonalny, w latach 1958 – 1973 Prowincjał Zakonu) i Seweryn Tarczykowski (zmarł w Cieplicach w 1977 roku).

Po święceniach pomagał proboszczowi w rodzinnej parafii w Sieprawiu. Stamtąd w 1945 roku wyjechał na Dolny Śląsk. Po pobycie w Cieplicach, w latach 1951 – 1952 przebywał w Kolegium Krakowskim. Najpierw trafił do Domu w Krakowie – Rakowicach, gdzie do 1955 roku, był wikariuszem w tamtejszej parafii. W latach 1955/1956, był rektorem Domu w Krakowie – Rakowicach. Później administrował tam parafię i w końcu, do 1959 roku był administratorem parafii w Jaworniku. W latach 1959 – 1970 przebywał w Domu, w Krakowie – Rakowicach. Od 1970 roku, w Domu przy ul. Pijarskiej w Krakowie. Od 1979 do 1998 sporządził tam Kronikę Domu. W latach 1982 – 1996 był Ekonomem Prowincjalnym, Sekretarzem Prowincjalnym, Archiwistą Prowincjalnym i Wicedyrektorem Domu Krakowskiego.

W dniu 6 kwietnia 1996 roku przeszedł zawał i wylew, co sprawiło, że miał później ograniczoną sprawność ruchową. Zmarł 2 stycznia 2002 roku i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w grobowcu zakonnym.

O. Adam Pitala był autorem wielu prac, m.in.: "Przyczynki do dziejów polskiej prowincji pijarów" (1993), "Kolegium pijarów w Krakowie" (1994) i "Pijarskie owoce świętości" (1994). Teraz, po prawie 70 latach, zostanie wydana jego pierwsza praca, z 1948 roku, dzięki współpracy Muzeum Przyrodniczego w Jeleniej Górze, Kolegium Pijarów w Cieplicach oraz Parafii Św. Jana Chrzciciela, w serii "Źródła Cieplickie", jako czwarta pozycja z tego cyklu.