Ważne funkcje Schaffgotschów

Stanisław Firszt

Po śmierci niezależnego księcia śląskiego Bolko II Świdnickiego w 1368 roku, władzę do 1392 roku w Księstwie Świdnicko – Jaworskim pełniła wdowa, księżna Agnieszka. Po jej śmierci Księstwo przeszło, na mocy wcześniejszych układów, pod bezpośrednie zwierzchnictwo Królestwa Czeskiego. W związku z tym, że królowie czescy, będący jednocześnie cesarzami niemieckimi, sami nie rządzili tymi terenami, bowiem niemal natychmiast powołano starostów (namiestników) dla tych księstw, byli oni samodzielnymi namiestnikami, jak vice-królowie.

Król czeski Wacław IV powołał na to stanowisko kolejno trzech starostów. Pierwszym z nich został Benisch von Chussingk (Benesz z Chustnik). Król Władysław Pogrobowiec mianował na to starostwo tylko jednego starostę, a został nim Hans I Schoff z przydomkiem Gotsche - kanclerz i sędzia dworski Księstwa Świdnicko - Jaworskiego. Starostą został w 1457 roku.

Następny władca Czech, Jerzy z Podiebradu mianował kolejno czterech starostów. Jego następca Władysław Jagiellończyk mianował pięciu, a jego brat Ludwik tylko jednego, którym został Ulryk I Schaffgotsch (1453-1554). Sam władca, mając dwadzieścia lat, zginął w bitwie z Turkami pod Mohaczem, w 1526 roku.

W czasach cesarza Fryderyka I Habsburga (1526-1564) starostą Księstwa Świdnicko-Jaworskiego był m. in. Hans Schaffgotsch. W czasach panowania tego władcy było sześciu starostów. Także sześciu starostów mianował jego następca, Rudolf II. Później za czasów cesarzy Macieja i Fryderyka I, mianowano tylko jednego starostę.

Kolejny cesarz Ferdynand III mianował dwóch starostów, ale jego następcy, Ferdynand IV i Leopold I powołali aż sześciu starostów, w tym było aż dwóch Schaffgotschów. Pierwszym był Krzysztof Leopold Schaffgotsch, tajny radca rzeczywisty, podskarbi cesarsko-królewski, dziedziczny ochmistrz i sędzia dworski Księstwa Świdnicko-Jaworskiego, od 1651 roku, a także dyrektor urzędu zwierzchniego od 1672 roku. Był uczestnikiem odsieczy wiedeńskiej z 1683 roku, znajomym króla polskiego Jana III Sobieskiego. Drugim był jego syn Johann Anton Schaffgotsch, Semper Frey Świętego Cesarstwa Rzymskiego na Chojniku, cesarski zwyczajny tajny radca i zbrojmistrz, który tę funkcję pełnił nadal za panowania kolejnych cesarzy, Józefa I (1705-1711) i Karola VI (1711-1740). On to, w 1719 roku, otrzymał przewodnictwo obrad książęcych i został dyrektorem śląskiego urzędu wyższego. Johann Anton Schaffgotsch stracił te wszystkie tytuły i cały majątek w 1740 roku po zajęciu Śląska przez wojska pruskie.

W sumie z 33. starostów na Śląsku, mianowanych przez królów czeskich i cesarzy, aż 5 pochodziło z rodu Schaffgotschów. Trzeba też pamiętać, że Schaffgotschowie pełnili ważne inne funkcje na dworze ostatniego niezależnego księcia piastowskiego na Śląsku, Bolka II Małego. Byli przez to ostatnimi urzędnikami w księstwie, przed przejęciem go przez królów czeskich i byli też ostatnimi namiestnikami w księstwie, przed zajęciem go przez króla pruskiego Fryderyka II i włączeniem tych ziem w skład Królestwa Pruskiego.

Czytaj również

Najnowsze artykuły

Wykonanie serwisu: ABENGO