Św. Józef Kalasancjusz w Cieplicach

Odwiedzający Zespół pocysterski w Cieplicach, przechodząc obok Kolegium Zakonu Pijarów, zauważają kaplicę z rzeźbą przedstawiającą św. Józefa Kalasancjusza z dziećmi. Portret tego świętego znajduje się także wewnątrz kościoła św. Jana Chrzciciela, po lewej stronie ołtarza głównego. Jego przedstawienia w tych miejscach wiążą się z Ojcami pijarami, którzy tutaj mają swoje kolegium i od 1945 roku prowadzą parafię św. Jana Chrzciciela w Cieplicach, a św. Józef Kalasancjusz jest założycielem tego Zakonu.

- Józef Kalasanty (Kalasancjusz) urodził się 25 sierpnia 1556 roku w Hiszpanii, w Peralta de la Sal, w Aragonii. Uczył się w Kolegium w Estadilla. Następnie studiował w Leride, Walencji i Alcala de Henares. W 1583 roku przyjął święcenia kapłańskie. Kolejno pełnił różne funkcje. Był sekretarzem biskupa Kacpra de la Figura, kanonikiem Kapituły w Urgel, proboszczem i domownikiem biskupa Andrzeja Capilla. Po obronie doktoratu, w 1592 roku wyjechał do Rzymu. Tam prowadził badania w dziedzinie teologii, jako współpracownik kardynała Antoniego Colonny. Został też członkiem Bractwa Doktryny Chrześcijańskiej – opowiada Stanisław Firszt, dyrektor Muzeum Przyrodniczego w Jeleniej Górze.

W Rzymie, na Zatybrzu spotkał się z godnym pożałowania losem dzieci, które nie mając podstawowego wykształcenia, skazane były na późniejsze życie w niedostatku. Przejął się ich losem, założył szkołę nauki czytania, pisania i arytmetyki w zakrystii kościoła św. Doroty na Zatybrzu w 1597 roku. Była to pierwsza na świecie bezpłatna i powszechna szkoła dla dzieci, niezależnie od ich wyznania, narodowości i kultury. Była to również rewolucja w nauczaniu! Aby utrzymać tę szkołę, musiał starać się o datki i wsparcie. Przyłączyli się do niego młodzi, wykształceni ludzie różnych stanów i w ten sposób zaczęła tworzyć się wspólnota zakonna. Z czasem rozrosła się ona w Zakon Ubogich Kleryków Regularnych Matki Bożej od Szkół Pobożnych (Ordo Matris Dei Scholarum Piarum, "scholarum piarum" i stąd pijarzy).

Zakładano coraz więcej szkół, najpierw w Italii; Królestwie Neapolu i na Sycylii, a później na Morawach, w Polsce, w Hiszpanii i krajach niemieckich. W 1617 roku, Józef Kalasancjusz przywdział habit zakonny, a wraz z nim czternastu współbraci. Rok później złożyli oni śluby zakonne. Papież Grzegorz XV zatwierdził zakon, w 1621 roku. Breve tego papieża, z 1622 roku "Ad ea per quae", powołało Kongregację Paulińską Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych. Józef Kalasancjusz został Prefektem Generalnym. Priorytetem zakonu była i jest edukacja chrześcijańska. Hasłem wspólnoty jest: Pobożność i Nauka (Pietas et Litterae).

W 1642 roku, staraniem króla Władysława IV Wazy, Ossolińskich, Lubomirskich i Potockich, pijarzy przybyli do Polski i założyli pierwsze szkoły w Podolińcu, Warszawie, Rzeszowie i Krakowie. Tego samego roku, w wyniku wizytacji apostolskiej, z niewyjaśnionych powodów (być może szkoły były zbyt rewolucyjne jak na owe czasy), został skasowany Zakon, a Józef Kalasancjusz trafił do aresztu inkwizycyjnego. Wydawałoby się, że cała idea Kalasancjusza legła w gruzach. Ale tak się nie stało. Józef Kalasancjusz zmarł z 24/25 sierpnia 1648 roku, w Domu św. Pantaleona w Rzymie, a rozpoczęte przez niego dzieło rozkwitło ponownie w 1656 roku!

Wielkim pijarem w Polsce był w XVIII wieku ks. Stanisław Konarski, reformator szkolnictwa. Działaczem niepodległościowym w XIX wieku był, ks. Piotr Wojciech Ściegienny (stąd w Cieplicach, obok klasztoru pocysterskiego, ulica jego imienia).

W 1748 roku miała miejsce beatyfikacja o. Józefa Kalasancjusza, a 16 lipca 1767 roku, papież Klemens XIII ogłosił go świętym.

Modlitwa:
"Boże, który obdarzyłeś św. Józefa, Twojego kapłana, doskonałą miłością i cierpliwością i pozwoliłeś mu kształtować młodzież chrześcijańską, spraw abyśmy skoro dzisiaj czcimy tego nauczyciela mądrości, szli zawsze za jego przykładem. Amen".

W 1945 roku to pijarzy kładli podwaliny pod reorganizację kościoła katolickiego w Jeleniej Górze i Cieplicach, a także to oni przyczynili się do uruchomienia polskich szkół powszechnych w naszym regionie. Jadąc z Krakowa do Kotliny Jeleniogórskiej pijarzy zabrali ze sobą obraz przedstawiający św. Józefa Kalasancjusza wśród dzieci i umieścili go w kościele w Cieplicach, gdzie do dzisiaj się znajduje.

W 1948 roku papież Pius XII ogłosił św. Józefa Kalasancjusza "Patronem podstawowych szkół chrześcijańskich na całym świecie", bowiem jak powiedziano o nim, że "był największym świętym wśród pedagogów i największym pedagogiem wśród świętych".

Kiedy 15 grudnia 1971 roku, część budynku klasztornego obiektu pocysterskiego w Cieplicach, przeszła wraz z placem na własność Zakonu Pijarów, niebawem zbudowano tutaj pomnik – kaplicę (na posesji) poświęconą Świętemu. W tym roku pijarzy obchodzą rocznice związane ze swoim zakonem i jego założycielem: 400 powstania zakonu i 250 ogłoszenia świętym Józefa Kalasancjusza.

Minęło też już 70 lat od przybycia pijarów do Jeleniej Góry i Cieplic. Dzisiaj Zakon działa w 40 krajach świata i liczy prawie 1,5 tysiąca członków. Przełożonym Generalnym (Generałem) Zakonu Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych jest Hiszpan, o. Pedro Aquado Cuesta SP, który niedawno odwiedził Cieplice. Do Polskiej Prowincji Zakonu Pijarów należą domy zakonne, nie tylko w Polsce, ale też w Czechach, na Białorusi i Ukrainie. Prowincjałem Polskiej Prowincji Zakonu Pijarów jest o. Józef Matras SP.

W Jeleniej Górze – Cieplicach funkcjonuje Kolegium Zakonu Pijarów, którego Rektorem jest o. Stefan Wojda SP.

Mottem Roku Jubileuszowego Zakonu Pijarów jest "Głosić, przemieniać, wychowywać", zgodnie z naukami św. Józefa Kalasancjusza.