To my mogliśmy mieć Muzeum Zabawek...

Twórca Teatru Pantomimy we Wrocławiu Henryk Tomaszewski, zmarły 23 września 2001 roku, od 1968 roku na stałe związał się z Karkonoszami. To tu, u stóp Śnieżki, w Karpaczu kupił dom, w którym mieszkał w czasie, kiedy przebywał w kraju, pomiędzy wyjazdami ze spektaklami po całym świecie.

Oprócz tańca i teatru, jego pasją było kolekcjonowanie zabawek, a szczególnie lalek z całego świata. Ułatwiły mu to liczne wyjazdy zagraniczne oraz to, że wszyscy przyjaciele i znajomi znali jego hobby, a tym samym, jeśli chcieli mu zrobić przyjemność jakimś prezentem, musiała to być zabawka, najlepiej lalka.

To zamiłowanie do atrybutów dzieciństwa tkwiło w Tomaszewskim prawdopodobnie już od najmłodszych lat, a on sam nie zdawał sobie długo z tego sprawy. Ujawniła się u niego ta słabość dopiero w 1956 roku. W roku ważnym dla historii Polski i w miejscu ważnych wydarzeń historycznych, tj. w Poznaniu.

Tam, w jednym z prywatnych sklepików w centrum miasta, zauważył na wystawie porcelanową lalkę. Zrobiła ona na nim ogromne wrażenie i wzbudziła w nim chęć jej posiadania. Tak rozpoczęła się pasja kolekcjonerska Henryka Tomaszewskiego. Od tego momentu wszędzie gdzie był, poszukiwał czegoś nowego do swojego zbioru. Przyjaciele i współpracownicy intensywnie go w tym wspomagali. Dość szybko zabawkami zapełniło się całe jego mieszkanie, a później stopniowo inne miejsca, z których korzystał, nie wyłączając magazynów teatralnych.

Pojedyncze zabawki były stopniowo i z należytą starannością pakowane w pudełka, a następnie w skrzynie. Z czasem właściciel sam już nie był w stanie ogarnąć ciągle rosnącej kolekcji. Lalki były we Wrocławiu, w Poznaniu i w Karpaczu. Zdając sobie sprawę z ogromu zbioru, niemożliwości dalszej jego rozbudowy i przede wszystkim przechowywania, Tomaszewski zaczął poszukiwać najlepszego rozwiązania tego problemu. Zaproponował więc Teatrowi Lalek we Wrocławiu, gdzie zdeponowany był spory zasób kolekcji, współpracę. Teatr miałby udostępnić miejsce do zorganizowania stałej wystawy, a w zamian za to właściciel zbioru miał go udostępniać nieodpłatnie społeczeństwu, głównie dzieciom.

Kiedy Wrocław odmówił, Henryk Tomaszewski zwrócił się do władz Karpacza i wojewody jeleniogórskiego z propozycją przekazania całego zbioru, pod warunkiem stworzenia muzeum, które na własny koszt miał wyremontować i urządzić biorący kolekcję w użytkowanie.

Zainteresowanie tą propozycją przejawiał burmistrz Karpacza, z którym Tomaszewski podpisał nawet wstępne porozumienie, ale sprawa przeciągała się ze względu na brak odpowiedniego lokalu i środków na ten cel. Umieszczeniem zabawek Tomaszewskiego w Jeleniej Górze zainteresował się też wojewoda jeleniogórski i Muzeum Okręgowe w Jeleniej Górze, ale brak miejsca na przejęcie i wyeksponowanie tego zbioru w stolicy Karkonoszy, mocno komplikowało sprawę. Przedstawiono więc propozycję Henryka Tomaszewskiego władzom Jeleniej Góry, ale nie miały one przekonania, co do tworzenia takiej instytucji muzealnej (zabawki), chociaż Muzeum Okręgowe w Jeleniej Górze (podlegało wojewodzie jeleniogórskiemu), wyrażało chęć opieki merytorycznej nad taką placówką i wskazywało nawet miejsce, gdzie mogłoby się ono znajdować, tj. dawny obiekt kina "Turysta" przy ul. Jana Matejki, niedaleko budynku istniejącego przy tej ulicy, muzeum.

Aby zachęcić do tego pomysłu władze Jeleniej Góry, Muzeum przekonało Henryka Tomaszewskiego do zorganizowania pierwszej wielkiej wystawy zabawek z jego kolekcji. W styczniu – lutym 1994 roku (ponad 25 lat temu) spora część kolekcji Henryka Tomaszewskiego, tj. kilkaset zabawek w 30 gablotach, została zaprezentowana w Muzeum Okręgowym w Jeleniej Górze. Z tej okazji, podczas otwarcia ekspozycji, na posesji muzeum odbył się specjalny, krótki spektakl Teatru Pantomimy w reżyserii Henryka Tomaszewskiego, w którym on sam wystąpił także jako aktor.

Wszystko to jednak nie zrobiło wrażenia na jeleniogórskich władzach, co wykorzystał natychmiast Karpacz. Zaraz wyszukano obiekt na przyszłe muzeum, a 28 lutego 1995 roku, uchwałą Rady Miejskiej w IX/52/95 tego miasta utworzono tam Miejskie Muzeum Zabawek ze Zbiorów Henryka Tomaszewskiego. Henryk Tomaszewski do tej placówki przekazał większość swoich zbiorów w dwóch transzach: w czerwcu 1995 roku i grudniu 1997 roku.

W ten sposób Karpacz stał się siedzibą ciekawego muzeum, a Jelenia Góra pozbawiła się znakomitej okazji i szansy umieszczenia zbiorów Henryka Tomaszewskiego na swoim terenie, stworzenia ulicy muzeów (Muzeum Zabawek i Muzeum Okręgowe) oraz podniesienia z ruin obiektu zabytkowego (kina "Turysta"), który do dzisiaj straszy swoim wyglądem mieszkańców i turystów.